Bir proje kapsamında önceden belirlenen okullarda,
uluslararası öğrenciler olarak ülke tanıtımları yapıyoruz. Okullarda hem kendi
ülkemizi tanıtmış oluyoruz, hem de kendi kültürümüzü tanıyoruz. Her tanıtımdan
sonra eksiklerimizi görüyor ve o eksikleri doldurmaya çalışıyoruz. Böylece
kendi ülkemizi yeniden keşfediyor yeniden öğreniyoruz.
Dünya değiştikçe hayatımıza giren yeni
teknolojilerin etkisiyle biz artık değerlerimizden kopuyor ve uzaklaşmaya
başlıyoruz. Bunu, kendi ülkemin sunumunu yaparken bir daha anladım.
Bizi biz
yapan ne kadar değer, gelenek ve görenek varsa hepsini ya unutmuşuz ya da
unutmak üzereyiz. Ancak birileri bizim unuttuğumuz o değerleri alıp bize kendi
değerleriymiş gibi bize sunuyor, bizde memnuniyetle kabul ediyoruz.
Bu değerlerimizden biri de Azerbaycan başta olmakla
Türk Milletine ait olan “çövken”(Türkiyede çevgan veya çöğende diye de bilinir)
oyunudur. Çövken veya çevgan, at üzerinde, “çövken” ismi verilen özel olarak
hazırlanmış sopalarla oynanılır. Oyun, biri yedek 6 kişilik takımlar halinde,
her biri 15 dakika olmakla 2 devre halinde yapılır. Oyunun amacı, at üstünde
sopalarla topu rakip kaleye atmak esasını taşır. Bu oyun için daha çok dünyanın
en iyi at türlerinden olan Karabağ atları tercih edilir. Çünkü bu at türü hem
hızlı koşuyor, hem de ayakları esnek olduğu için çabuk manevra yapıyor. Bu
yüzden 2013 yılında UNESCO, Karabağ atıyla oynanan çövken oyununu “acil
korunması gereken kültürel miras” listesine dahil etti.
Tarihi milattan önceye dayanan çövken oyuna, Dede
Korkut, Kaşkarlı Mahmut ve Evliye Çelebinin eserlerinde de rastlanır. Bundan
başka Azerbaycanda bazı saray motiflerinde, minyatürlerde ve arkeoloji
kazılarda bu oyunlarla ilgili resimlerin olması, çövkenin bu topraklarda eski
zamanlardan beri oynandığının ispatıdır.
Türkler aracığıyla Hindistan’a taşınan bu oyunla
İngilizler ilk defa 1800’lü yıllarda tanıştılar. Daha sonra İngiliz
asilzadelerinin oyununa çevrilen çövken, az sonra yeni kurallarda eklenerek
“polo” adıyla olarak dünyaya İngiliz milli oyunu olarak tanıtıldı. Günümüzde
Azerbaycanda ve Anadolu’nun bazı bölgelerinde hala oynanan çövkeni dünya,
İngilizlerin milli oyunu polo olarak biliyor. Bu bir ibrettir aslında, sen eğer
kendi değerlerine sahip çıkmaz unutursan, birileri senin değerlerini sana,
kendi değerleri olarak tanıtır. Çövkenin de polo olmasının sebebi budur.
Maalesef çövken, çaldırdığımız ne ilk ne de son
değerimizdir. Bugün milli değerlerimize
sahip çıkmazsak, yarın onlara değer veren sahiplerin çıkacağından emin olun.