YAZAR: KAFKASYA
MAARİF BİRLİĞİ üyse ve Baku Devlet Üniversitesi Tarih bölmü öğrencisi Nurtac
Süleymanlı
Kimmerlerin bu çarı M. Ö 640 yılında Midya çarının ordusunu yenmiş ve Manna topraklarındaki Saklara da liderlik etmişdir. İranlı bilim adamları bu adı Osetin dilinde “ güçlü süslenmiş “ ( rusca “украшайуший силой “ ) gibi açıklıyorlar. Asur kaynaklarında Tuktame gibi yazılan bu adı Yunan filozofu Strabon Liqdamis gibi anmıştır. Şayet ismindeki “ is “ sonluğu Yunancadan eklenmiş bir ek değilse, o zaman çarın gerçek isminin Tuktamis olduğunu ve bu ismin Altın Orda devletinin ünlü hakanlarından biri olan Toktamış ismi ile aynı olduğunu söyleye biliriz.
Toktamış Türk dillerinde “ sabret “, “ acaele etme “, “ dayan “ anlamına gelen tokta ( tohta ) ve “ mış “ ekinden oluşan bir isimdir. Eskiden çocuklarının yaşaması, ölmemesi arzusu ile evebeyinleri tarafından çocuklarına verdikleri isimdir. Bu tarz insan adları Türk hakanlarında ve emirlerinde sıkca raslanılmaktadır.
Eski Türk geleneklerinde erkek
çocuklara isim verme törenlerini hakkında da bkonuşmak lazım. Eski Türkler bin
yıllar boyu savaşlar, seferler ve başka halklarla mücadile koşullarında
yaşamışlar. O yüzden de erkek çocuklarının ileride yiğit, bahadır, iyi nişancı,
azimli, astlarına karşı marhametli ve sonda altın ve mücevherle zengin olması
arzusu ile ebeveyinleri tarafından bu sıfatları kendinde simgeleyen isimler
verirdiler.
Eğer bu çarın adı Asur dilinde
yazıldığı gibi Tuktame ise, o zaman onun
eski Türk dillerindeki tuğ “ savaş sancağı “ ( bu sancak kutsal sayılırdı ) ve
tomay “ siper “ ve ya toma “ süs “ sözlerinden oluşduğunu varsaya biliriz. Bu
durumda Tuktame aslından Tuğtomay “ tuğ- siper “, ayada Tuğtoma “ tuğ’un süsü “
( mecazi anlamda “ savaş sırasında elinde tuğ tutan “ ) anlamındadır. Eski Türk
hakanları arasında Tuğ- Tigin ( tigin “ şahzade “ sözünün türkçe karşılığı ),
Tuk- Temir, Tukluk ve s. ismini taşıyanlar vardır.
